---

โรคซึมเศร้าเรื้อรัง ภัยใกล้ตัวที่ทุกคนเป็นได้โดยไม่ทราบสาเหตุ

“โรคซึมเศร้าเรื้อรัง” หลายคนคงสงสัยว่าใช่โรคเดียวกับโรคซึมเศร้าหรือไม่ ในความเป็นจริง โรคซึมเศร้าแบ่งออกไปเป็นหลายประเภทตามอาการที่เกิดขึ้นของแต่ละคน โดยหนึ่งในนั้นเรียกว่า “Dysthymia” ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีอาการไม่รุนแรง แต่อาการของโรคเป็นระยะเวลายาวนาน เกิดจากความผิดปกติในการหลั่งสารเคมีของสมองทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง บทความนี้มาทำความรู้จักกับโรคซึมเศร้าเรื้อรังคืออะไร มีวิธีการรักษาแบบใดได้บ้าง และมีวิธีป้องกันโรคซึมเศร้าเรื้อรังหรือไม่ ไปดูกันเลย

ซึมเศร้าเรื้อรัง คืออะไร

โรคซึมเศร้าเรื้อรัง มีชื่อทางการแพทย์คือ Dysthymia (Persistent Depressive Disorder: PDD) โรคซึมเศร้าเรื้อรังคือโรคทางอารมณ์เรื้อรังที่มีลักษณะอารมณ์ซึมเศร้าอย่างต่อเนื่องและยาวนาน ถือว่าเป็นภาวะซึมเศร้าที่ไม่รุนแรงแต่เรื้อรังมากกว่าเมื่อเทียบกับโรคซึมเศร้า และส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำมากกว่า ผู้ที่มีภาวะ dysthymia มีอาการซึมเศร้าเกือบทุกวันเป็นเวลาอย่างน้อย 2 ปีในผู้ใหญ่ (หรือ 1 ปีในเด็กและวัยรุ่น) อาจมีบางคนที่มีอาการทั้งสองโรคพร้อมกันได้

อาการของซึมเศร้าเรื้อรังเป็นอย่างไร

อาการของ โรคซึมเศร้าเรื้อรัง dysthymia มักมีส่วนเกี่ยวข้องกับอารมณ์ที่ไม่คงที่อย่างต่อเนื่องและเรื้อรัง มาเป็นเวลานาน ทำให้เกิดอาการต่าง ๆ ได้ ดังต่อไปนี้

• อารมณ์รู้สึกซึมเศร้า หดหู่ หรือสิ้นหวังต่อเนื่องเกือบทั้งวัน หรือเกือบทุกวัน
• สูญเสียความสนใจหรือความสุขในกิจกรรมที่เคยชอบ ขาดความกระตือรือร้นหรือแรงจูงใจในเรื่องต่าง ๆ
• การเปลี่ยนแปลงในด้านการกินอาหารเปลี่ยนไป โดยพฤติกรรมการกินอาจเพิ่มขึ้นหรือลดลง ซึ่งส่งผลให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นหรือลดลงได้
• ส่งผลต่อการนอน ทำให้มีปัญหาในการนอน เช่น นอนไม่หลับ (นอนหลับยาก หลับไม่สนิท หรือตื่นเช้า) หรือง่วงนอนมากเกินไป (hypersomnia)
• รู้สึกเหนื่อยอย่างต่อเนื่องหรือไม่มีแรง แม้ว่าจะพักผ่อนอย่างเพียงพอแล้วก็ตาม
• สมาธิไม่ดีหรือไม่ตัดสินใจ มีปัญหาในการโฟกัส การตัดสินใจ หรือไม่เอาใจใส่ต่องาน
• ความภาคภูมิใจในตัวเองลดลง มีความรู้สึกว่าตัวเองไร้ค่าหรือไม่มีความสามารถ ขาดความมั่นใจในตนเอง หรืออคติต่อตนเองมากเกินไป
• รู้สึกสิ้นหวังหรือมองโลกในแง่ลบเกี่ยวกับเรื่องในอนาคต
• เกิดความหงุดหงิดหรือความโกรธที่เพิ่มขึ้น ความคับข้องใจ ซึ่งอาจแสดงออกกับตนเองหรือผู้อื่น
• ไม่เข้าสังคม ถอนตัวจากกิจกรรมทางสังคม แยกตัวเอง หรือหลีกเลี่ยงการมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม
• อาจมีความคิดหรือพฤติกรรมฆ่าตัวตาย โดยมองว่าการฆ่าตัวตายเป็นหนทางเดียวที่จะหลุดพ้นจากความเจ็บปวดทางอารมณ์ หรือจากอาการที่เป็นอยู่

สิ่งสำคัญคือต้องสังเกตว่าความรุนแรงและอาการต่างๆ อาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล อาการภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง โดยทั่วไปจะรุนแรงน้อยกว่าอาการโรคซึมเศร้าแต่จะเป็นเรื้อรังและคงอยู่เป็นระยะเวลานาน

หากใครหรือคนรู้จักมีอาการเหล่านี้เป็นระยะเวลานาน สิ่งสำคัญคือต้องขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต เพื่อการวินิจฉัยที่ถูกต้องและหาทางเลือกในการรักษาที่เหมาะสม

ต้นเหตุซึมเศร้าเรื้อรัง

สาเหตุที่แท้จริงของ dysthymia หรือโรคซึมเศร้าเรื้อรัง (PDD) ยังไม่พบสาเหตุที่แน่นอน เช่นเดียวกับภาวะสุขภาพจิตอื่น ๆ ซึ่งภาวะผิดปกติต่าง ๆ อาจเกิดจากปัจจัยทางพันธุกรรม ชีวภาพ สิ่งแวดล้อม และจิตวิทยารวมกัน ต่อไปนี้คือปัจจัยที่อาจนำไปสู่ต้นเหตุของโรคซึมเศร้าเรื้อรัง ได้แก่

• ปัจจัยทางชีววิทยา ความไม่สมดุลของสารเคมีในสมอง เช่น เซโรโทนิน นอร์อิพิเนฟริน และโดปามีน อาจทำงานในภาวะที่ผิดปกติ หรือสารสื่อประสาทบางชนิดที่ส่งผลต่ออารมณ์ทำงานผิดปกติ
• พันธุศาสตร์ อาจมีองค์ประกอบทางพันธุกรรมของ dysthymia บุคคลที่มีประวัติครอบครัวและญาติสายตรงเป็นโรคซึมเศร้าหรือความผิดปกติทางอารมณ์อื่น ๆ อาจมีความเสี่ยงสูงในการเกิดภาวะซึมเศร้าเรื้อรังมากขึ้น
• ประสบการณ์ชีวิตในวัยเด็ก เหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจในช่วงวัยเด็ก เช่น การถูกทำร้ายอย่างรุนแรง การถูกทอดทิ้ง หรือการสูญเสียคนใกล้ชิด อาจเพิ่มเแรงกระตุ้นให้เกิดภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง หรือการกระทบกระเทือนทางสมอง อุบัติเหตุ อาจส่งผลระยะยาวต่อพัฒนาการของสมองและระบบการตอบสนองต่อความเครียดได้
• ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม การเผชิญกับเหตุการณ์ตึงเครียดในชีวิตมานาน เช่น ปัญหาความสัมพันธ์ที่กำลังดำเนินอยู่ การดิ้นรนทางการเงิน สภาพแวดล้อมทางสังคม หรือความเครียดจากงาน อาจมีส่วนทำให้เกิดการพัฒนาของอาการ ซึมเศร้าเรื้อรัง
• ลักษณะบุคลิกภาพบางอย่าง เช่น ความไม่สมบูรณ์ในตัว การมองโลกในแง่ร้าย หรือแนวโน้มที่จะคิดในแง่ลบ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคซึมเศร้าเรื้อรัง
• โรคเรื้อรังบางชนิด ผู้ที่เป็นโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน โรคหัวใจ โรคทางจิตเวช หรืออาการปวดเรื้อรัง หรือการติดยาเสพติด เป็นต้น อาจมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง ภาระการเจ็บป่วยทางร่างกายและอารมณ์อย่างต่อเนื่อง อาจนำไปสู่การพัฒนาของอาการซึมเศร้าเรื้อรัง ได้
• การคิดและพฤติกรรม การคิดเชิงลบ ความคิดอคติต่อตนเอง และการคิดถึงแต่ด้านลบของชีวิตที่ผ่านมา สามารถนำไปสู่ภาวะซึมเศร้าเรื้อรังได้เช่นกัน

ทั้งนี้ไม่ใช่ทุกคนที่มีปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้จะเกิดภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง เพราะบางคนอาจมีอาการซึมเศร้าเรื้อรังโดยไม่มีสาเหตุที่ชัดเจน ดังนั้นการประเมินโดยผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการวินิจฉัยที่ถูกต้องและแผนการรักษาที่เหมาะสม

การรักษาซึมเศร้าเรื้อรัง

โรคซึมเศร้าเรื้อรัง สามารถรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพโดยใช้จิตบำบัดร่วมกับยาในบางกรณี วิธีการรักษาอาจแตกต่างกันไปตามความต้องการของแต่ละคน และความรุนแรงของอาการ สิ่งสำคัญคือต้องปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต เพื่อรับการประเมินที่ถูกต้อง เพื่อปรึกษาเกี่ยวกับแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุด ซึ่งมีด้วยกัน 2 แนวทางในการรักษา

รักษาด้วยจิตบำบัด

จิตบำบัด มีวิธีรักษาดังนี้

• การบำบัดทางความคิดและพฤติกรรม (CBT) การบำบัดประเภทนี้ช่วยในด้านลดความคิดเชิงลบและพัฒนารูปแบบการคิดที่ดีต่อสุขภาพและปรับเปลี่ยนในทางที่ดีได้มากขึ้น นอกจากนี้ยังมุ่งเน้นไปด้านพฤติกรรมเพื่อปรับอารมณ์และการทำงานให้เป็นปกติ
• การบำบัดระหว่างบุคคล (IPT) IPT มุ่งเน้นไปที่การปรับความสัมพันธ์และจัดการกับปัญหาระหว่างบุคคลที่อาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง ช่วยให้มีการพัฒนาทักษะการสื่อสารที่ดีมีประสิทธิภาพ แก้ไขความขัดแย้ง และสร้างภูมิคุ้มกันที่แข็งแกร่ง
• การบำบัดทางจิตเวชศาสตร์ การบำบัดนี้สำรวจความขัดแย้งที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยโดยไม่รู้ตัวและรูปแบบทางอารมณ์ที่อาจมีส่วนทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง เน้นเพื่อส่งเสริมความเข้าใจ การตระหนักรู้ในตนเอง และการแก้ไขปัญหาที่ยังไม่ได้รับการแก้ไขมานาน
• วิธีการบำบัดอื่นๆ เช่น การบำบัดด้วยสติหรือการบำบัดแบบประคับประคอง อาจเป็นประโยชน์ในการแก้อาการและปรับความเป็นอยู่โดยรวม

รักษาด้วยยา

รักษาด้วยยาที่แพทย์มักใช้ในการรักษาภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง และยาควรได้รับการสั่งจ่ายโดยบุคลากรทางการแพทย์ที่มีคุณสมบัติเหมาะสม เช่น จิตแพทย์หรือแพทย์ปฐมภูมิ มีดังนี้

• ยาต้านอาการซึมเศร้า ยากลุ่ม Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) เช่น ยาฟลูออกซิทีน (Fluoxetine) หรือยาเซอร์ทราลีน (Sertraline)
• ยาต้านเศร้ากลุ่มเอสเอ็นอาร์ไอ Serotonin-norepinephrine reuptake inhibitors (SNRIs) เช่น ยาเดสเวนลาแฟ็กซีน (Desvenlafaxine) หรือยาดูล็อกซีทีน (Duloxetine)
• ยาต้านเศร้ากลุ่มไตรไซคลิก (Tricyclic Antidepressants) เช่น ยาอะมิทริปไทลีน (Amitriptyline) ยาอะม็อกซาปีน (Amoxapine) หรือยาอิมิพรามีน (Imipramine)

ยาแก้ซึมเศร้าใช้เพื่อช่วยบรรเทาอาการซึมเศร้า ยาเหล่านี้ไปช่วยในการปรับสมดุลของระดับสารสื่อประสาทในสมอง ผู้ป่วยอาจต้องใช้เวลาในการปรับเปลี่ยนยาให้เหมาะสม เนื่องจากยาบางชนิดอาจต้องใช้เวลาหลายสัปดาห์หรือนานกว่านั้นในการออกฤทธิ์หรือการปรับตัวต่อผลข้างเคียงของยา และไม่ควรหยุดยาเอง อาจส่งผลให้ภาวะซึมเศร้าเรื้อรังแย่ลง

นอกจากนี้ การช่วยเหลือตนเอง เช่น การออกกำลังกายเป็นประจำ การรักษาวิถีชีวิตที่ดีต่อสุขภาพ การฝึกจัดการความเครียด และสร้างกำลังใจทำให้ใจเข้มแข็งสามารถช่วยในการลดอาการของโรคซึมเศร้าเรื้อรัง

โดยทั่วไปการใช้จิตบำบัดร่วมกับยาร่วมกันเพื่อรักษาอาการ dysthymia ใช่ร่วมกันได้ แต่ในกรณีที่อาการรุนแรงหรือไม่สามารถทำงานในแต่ละวันได้ การติดตามผลอย่างต่อเนื่องกับผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพเป็นสิ่งสำคัญจะเป็นผลดีต่อการปรับเปลี่ยนแผนการรักษาที่จำเป็น

การป้องกันซึมเศร้าเรื้อรัง

แม้ว่าโรคซึมเศร้าเรื้อรังอาจไม่สามารถป้องกันทั้งหมดได้ แต่ก็มีขั้นตอนที่สามารถทำได้ เพื่อลดความเสี่ยงหรือลดผลกระทบให้เหลือน้อยที่สุด นี่คือกลยุทธ์บางอย่างที่อาจช่วยได้:

• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และปรับเปลี่ยนนิสัยการนอนหลับที่ดี การดูแลสุขภาพร่างกายจะส่งผลดีต่อสุขภาพจิตที่ดี
• สร้างความสัมพันธ์ที่ดีและสนับสนุนกับครอบครัว เพื่อน หรือกลุ่มสนับสนุน ความสัมพันธ์ทางสังคมและระบบการสนับสนุนที่แข็งแกร่งสามารถให้การสนับสนุนทางอารมณ์และความรู้สึกเป็นเจ้าของ ซึ่งสามารถช่วยป้องกันอาการซึมเศร้าได้
• จัดการความเครียด เช่น เทคนิคการผ่อนคลาย การเจริญสติ การฝึกหายใจลึกๆ หรือการทำงานอดิเรกหรือกิจกรรมที่ทำให้เกิดความสุขและผ่อนคลาย การฝึกเทคนิคการจัดการความเครียดเป็นประจำสามารถช่วยลดความเสี่ยงของความเครียดเรื้อรังทำให้ส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิตได้
• ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญตั้งแต่เนิ่นๆ หากมีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลง หรืออาการซึมเศร้าอื่น ๆ ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตสามารถให้การวินิจฉัยที่ถูกต้อง แนะแนวทางเลือกการรักษาที่เหมาะสม และช่วยในการฝึกสุขภาพจิตให้ดีขึ้น
• แก้ไขปัญหาที่มีอยู่ บางคนประสบกับความบอบช้ำทางจิตใจ ความเศร้าโศกที่ยังไม่ได้แก้ไข หรือปัญหาทางอารมณ์อื่นๆ ที่ไม่ได้รับการแก้ไข ควรเข้ารับการบำบัด เพื่อแก้ไขกับข้อกังวลนั้น ปัญหาที่ไม่ได้รับการแก้ไขอาจนำไปสู่โรคซึมเศร้าเรื้อรัง
• ฝึกการดูแลตนเอง โดยการจัดลำดับความสำคัญของกิจกรรมการดูแลตนเองที่ส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดี มีส่วนร่วมในกิจกรรมที่ทำให้มีความสุข ผ่อนคลาย และรู้สึกเติมเต็ม ซึ่งอาจรวมถึงงานอดิเรก การทบทวนตนเอง การฝึกเห็นอกเห็นใจตนเอง หรือเข้าร่วมกิจกรรมที่ส่งเสริมการดูแลตนเอง
• ประวัติครอบครัว หากพบประวัติครอบครัวเป็นโรคซึมเศร้าหรือความผิดปกติทางอารมณ์อื่นๆ ให้ระวังสุขภาพจิตของคนในครอบครัว และเข้าปรึกษาจิตแพทย์หากจำเป็น การทำความเข้าใจปัจจัยเสี่ยงสามารถช่วยในการป้องกันภาวะซึมเศร้าเรื้อรังได้

สิ่งสำคัญคืออาการเกี่ยวกับสุขภาพจิตในแต่ละคนอาจไม่เหมือนกัน ทำให้การป้องกันอาจไม่ได้รับประกันว่าจะไม่เป็นโรคซึมเศร้าเรื้อรัง อย่างไรก็ตาม หากมีอาการซึมเศร้าอย่างต่อเนื่องหรือมีความกังวลเกี่ยวกับสุขภาพจิต แนะนำให้ปรึกษาจิตแพทย์ เพื่อรับการวินิจฉัยที่ถูกต้อง

คำถามที่พบบ่อย(FAQ)เกี่ยวกับซึมเศร้าเรื้อรัง

คำถามที่อาจพบได้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้าเรื้อรัง คือ

เป็นซึมเศร้าเรื้อรังพร้อมกับโรคซึมเศร้าได้หรือไม่?

เป็นซึมเศร้าเรื้อรังพร้อมกับโรคซึมเศร้าได้หรือไม่ ? เกิดขึ้นได้ ซึมเศร้าเรื้อรัง อาจเกิดขึ้นควบคู่ไปกับภาวะสุขภาพจิตอื่นๆ ได้ เช่น โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวลหรือการใช้สารเสพติด เป็นต้น ซึ่งอาจทำให้การวินิจฉัยและการรักษาซับซ้อนยิ่งขึ้น หากปล่อยไว้โดยไม่รักษา dysthymia สามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคซึมเศร้าได้

สรุปเรื่องซึมเศร้าเรื้อรัง

โรคซึมเศร้าเรื้อรัง เป็นเรื่องใกล้ตัวสำหรับทุกคน และเราไม่สามารถรักษาหรือบำบัดโรคซึมเศร้าได้ด้วยตัวเอง หากรู้สึกว่าชีวิตตนเองไม่ปกติ มีความเครียดสูง อาจรวมถึงความรู้สึกเศร้า สิ้นหวัง และอาจนำไปสู่อาการทางร่างกาย เช่น อ่อนเพลีย นอนไม่หลับ หรือเบื่ออาหารร่วมด้วย จำเป็นต้องปรึกษาจิตแพทย์ เพื่อรับคำแนะนำวิธีป้องกันอาการโรคซึมเศร้าเรื้อรังและรับการรักษาอย่างถูกวิธี

---

บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที

---

• ตอนที่ 1 : โรคซึมเศร้าเรื้อรัง ภัยใกล้ตัวที่ทุกคนเป็นได้โดยไม่ทราบสาเหตุ

---