บทที่ 6 การถลุงเหล็ก
เมื่อรู้จักกับเหล็กประเภทต่าง ๆ แล้ว ในบทนี้ เรามาดูกระบวนการถลุง หรือผลิตเหล็กกัน ในการผลิตเหล็กกล้ามีขั้นตอนหลัก ๆ อยู่สองขั้นตอนเป็นพื้นฐาน ดังในรูป
แนะนำเพื่อให้อ่านได้ต่อเนื่องให้ คลิกขวาเลือก Open link in new window
กระบวนการพื้นฐานโดยรวม ก็คือนำ แร่เหล็ก (Iron ore) ที่ขุดได้จากเหมืองใต้ดิน มาผ่านกระบวนการหลอมในเตาถลุงเหล็ก ที่เรียกว่า เตาหลอมเหล็ก หรือเตาบลาสต์ (Blast furnace) ผลที่ได้จากการหลอม จะได้เหล็กแท่งที่เรียกว่า เหล็กดิบ หรือเหล็กพิก (Pig iron) จากนั้นก็นำไปหลอมใน เตาหลอมเหล็กกล้า (Steel-making furnace) ผลจากเตาหลอมนี้ก็จะได้ เหล็กกล้า มาใช้งาน นี้คือกระบวนการคร่าว ๆ เพื่อให้เห็นภาพรวมในการผลิตเหล็กกล้า ส่วนรายละเอียดจะกล่าวในหัวข้อต่อ ๆ ไป
6.1 กระบวนการถลุงเหล็ก
กระบวนการถลุงเหล็ก เพื่อการผลิตเหล็กกล้า และเหล็กหล่อ แสดงให้เห็นในผังรูป
ขั้นตอนแรก นำแร่เหล็กที่ได้จากเหมืองใต้พื้นโลก และในน้ำ ถูกลำเลียงนำไปสู่เตาถลุง
ขั้นตอนที่สองการผลิตเหล็ก แร่เหล็กจะผสมกับถ่านโค้ก (Coke), หินปูน (Limestone) แล้วโดนแก๊สร้อนภายในเตาบลาสต์ ผลที่ได้ออกมาก็คือ เหล็กดิบ, ขี้แร่ หรือสแล็ก (Slag) และแก๊สร้อน แท่งเหล็กพิกที่ได้นี้เอง จะถูกนำไปทำเหล็กกล้า หรือเหล็กหล่อตามความต้องการ
6.1.1 เตาถลุงเหล็กกล้า
เตาถลุง หรือเตาผลิตเหล็กกล้ามีอยู่สามชนิดได้แก่
v เตาออกซิเจนพื้นฐาน (Basic oxygen furnace: BOF)
v เตาอาร์คไฟฟ้า (Electric arc furnace)
v เตาโอเพนฮาร์ท (Open-Hearth Furnace)
ในกระบวนการผลิตเหล็กกล้า เหล็กดิบจะเข้าสู่ด้านหนึ่งของเตา พร้อมกับเชื้อเพลิง, ธาตุผสม, เศษเหล็ก, หินปูน และเศษแร่เล็ก ๆ แล้วหลอมตามกระบวนการ จะเปลี่ยนจากเหล็กดิบไปเป็นเหล็กกล้า
6.1.2 เตาถลุงเหล็กหล่อ
มีเตาผลิตเหล็กหล่ออยู่สองชนิดก็คือ
v เตาคิวโพล่า (Cupola)
v เตาเหนี่ยวนำไฟฟ้า (Electric induction furnace)
ในกระบวนการผลิตเหล็กหล่อนี้ เหล็กดิบถูกนำไปสู่เตาหลอมเหล็กหล่อ พร้อมด้วยเชื้อเพลิง, หินปูน และเศษเหล็ก เหล็กที่กำลังหลอมเหลวใหม่ ๆ ถูกเทโดยตรงไปที่เบ้าหล่อสำหรับทำการหล่อ การเทหล่อลงแม่พิมพ์จะเป็นขั้นตอนสุดท้าย
เหล็กที่ถูกหลอมแล้ว ก็จะถูกนำไปยัง โรงหลอม (Foundries) ซึ่งเป็นขั้นตอนในการทำให้เหล็กเป็นขนาด และรูปร่างต่าง ๆ ตามต้องการ
6.1.3 โรงหลอมเหล็กกล้า
เหล็กกล้าที่เทจากเตาผลิตเหล็กกล้ากระบวนการนี้เป็นเพียงการเริ่มต้นเท่านั้น กว่าจะมาเป็นเหล็กกล้าที่พร้อมใช้งานยังมีขั้นตอนอีกยาว โดยขั้นต่อไปก็คือการทำให้เป็นแท่งโลหะ หรือเหล็กอินก็อท (Ingot)
ขั้นตอนต่อจากนั้นก็นำเหล็กอินก็อตไปทำเป็นเหล็กรูปพรรณตามรูปร่างที่ต้องการที่ โรงงานอัดม้วนแผ่นโลหะ หรือโรงรีดเหล็ก (Rolling mill)
รูปตัวอย่างโรงรีดเหล็กเพื่อทำเป็นเหล็กรูปพรรณ
รูปตัวอย่างโรงรีดเหล็ก อีกหนึ่งรูป
หลังจากผ่านกระบวนการนี้ไปแล้ว ขั้นตอนสุดท้ายก็คือการนำไปใช้งาน หรือการนำไปขายในเชิงพาณิชย์
การทำเหล็กกล้า และเหล็กหล่อเป็นธุรกิจที่ท้าทาย แต่ละขั้นจะได้กล่าวถึงรายละเอียดในภายหลัง
วิดีโอตัวอย่างการรีดเหล็กให้เป็นเหล็กรูปพรรณ
6.2 แร่เหล็ก
รูปเครื่องจักรหนักกำลังทำงานในเหมืองแร่
รูปกองแร่เหล็กที่เตรียมนำไปถลุง
แร่เหล็ก (Iron ore) ได้มาจากเหมืองแร่ที่อยู่ใต้พื้นดิน มันเป็นก้อนซึ่งมองผิวเผินดูคล้ายหิน รูปที่ 6.5 โดยหินเหล่านั้นอาจจะมีเหล็กปนอยู่ประมาณ 30% เท่านั้น นอกจากแร่เหล็กที่อยู่ภายในหินแล้ว ก็จะมีส่วนประกอบทางเคมี (แร่) ได้แก่ มีส่วนผสมของออกซิเจน, กำมะถัน หรือแร่ อื่น ๆ โดยจะพบว่าปกติมันจะผสมอยู่ใน กรวด, หิน, ดิน, ทราย หรือโคลน (ที่เราเห็นทั่วไปบนพื้นดิน มันจะกระจัดกระจาย และอาจถูกชะล้างโดย ลม, ฝน หรืออื่น ๆ แต่อยู่ใต้พื้นดินมันคงสภาพได้ดีกว่า โดยไม่ถูกการชะล้าง) เมื่อได้ทำการแยกสารต่าง ๆ ออกแล้วจะได้เหล็กบริสุทธิ์ ขั้นตอนการแยกแร่ออกจะมีความสิ้นเปลือง แต่ก็มีความจำเป็นมาก
6.2.1 การทับถมของแร่เหล็ก
การทับถมของแร่เหล็ก มีการค้นพบในพื้นที่มากมายทั่วโลก มักจะพบในปริมาณมากในบริเวณที่เป็นทะเลสาบขนาดใหญ่
รูปตัวอย่างแผนที่แสดงบริเวณแร่ทับถม ที่มักจะมีตรงบริเวณทะเลสาบ
รูปทะเลสาบเป็นบริเวณทับถมของแร่เหล็ก มักมีปริมาณมากกว่าที่อื่น
ที่เหมืองแร่จะทำการระเบิดหิน ให้แตกออกเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วใช้รถตักลำเลียงใส่รถบรรทุกขนแร่ หรือทางรถไฟ เพื่อนำไปยังโรงงานถลุงเหล็กที่อยู่ใกล้ ๆ
รูปเครื่องจักรกลหนักลำเลียงแร่
รูปการลำเลียงแร่ใส่ลงในรถบรรทุกขนาดยักษ์
รูปการลำเลียงแร่โดยรถเหมืองแร่ เพื่อส่งต่อไปยังรถบรรทุก
รูปรถบรรทุกลำเลียงแร่เพื่อนำไปยังโรงถลุงแร่
รูปรถบรรทุกกำลังลำเลียงแร่ไปยังโรงถลุง อีกรูป
รูปเครื่องจักรกลหนักกำลังลำเลียงแร่ ให้กับโบกี้รถไฟ
ข้อคิดดี ๆ ที่นำมาฝาก
“น้ำตาจะให้คุณก็แค่ความเห็นอกเห็นใจ
แต่เหงื่อจะทำให้คุณประสบความสำเร็จ”
บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที